Anneke Kuipers

Je erfenis bewaken

Een visie ontwikkelen, uitdragen en realiseren is één. Zorgen dat ook je opvolgers zich thuis voelen in jouw ideeën is een tweede. Dat realiseerde ook Anneke Kuipers zich toen ze met pensioen ging. Haar basisschool de St. Plechelmus in Hengelo had de nieuwe huisvesting toen pas drie jaar in gebruik. Dat is kort voor het internaliseren en bestendigen van een visie. En tegelijkertijd: ‘Je moet ruimte laten voor de opvattingen van anderen.’ Het dilemma van een bevlogen opdrachtgever in een notendop.

Haar pensionering betekent voor Kuipers geen rust. Ze is druk met kunsteducatie, heeft net een galerie geopend. ‘Ik kom uit een kunstzinnige hoek, was docent handvaardigheid, speel in een orkest, zing in een koor, doe aan theater. Dat vind ik allemaal leuk om te doen. Ik heb ook altijd geprobeerd dat als schooldirecteur uit te dragen: je kunt op een leuke, creatieve manier veel leren’. Zo keek ze aanvankelijk ook naar de leegstaande kerk naast het oude schoolgebouw: ‘Mijn eerste gedachte was dat die ruimte kon bieden aan een podium, waar kinderen zouden kunnen zingen en dansen. Niet alleen de schoolkinderen, maar de hele buurt. Dat vind ik zelf nu eenmaal belangrijk, een open geest, ook voor andere dingen, een bredere kijk op het leven.’

Datzelfde kerkgebouw biedt nu onderdak aan de St. Plechelmusschool zelf. Sinds Kuipers als directeur het onderwijs omboog richting het daltononderwijs, groeide de school hard. Het oude gebouw werd te klein en haar oog viel op de kerk als nieuwe behuizing. Ze won er (met de Dr. Schaepmanstichting waar de school onder valt) de Gouden Piramide mee.

Daltononderwijs heeft creativiteit en samenwerking hoog in het vaandel staan. Dankzij de bijbehorende onderwijsvormen, met werklandschappen en zonder vaste klassendocenten, was de kerk gemakkelijker geschikt te maken voor de nieuwe bestemming dan bij regulier basisonderwijs het geval was geweest. Dat hecht meer aan afgebakende zones (lokaal, klas, docent). Destijds was er een enkele leerkracht die er moeite mee had om geen vaste klas te hebben, die last had van de onrust die lokaalloos leren met zich meebrengt. Toen Kuipers met pensioen ging, was het gebouw eigenlijk alweer te klein. Drie groepen moesten terug naar de oude school. ‘De kinderen vonden dat heel erg, maar voor sommige leerkrachten bood dat wel de zo gewenste rust.’

Scheidingswand

Ronald Olthof, de architect met wie ze al die jaren nauw had samengewerkt, bracht haar op het idee om de visie achter de bouw op te schrijven voor haar opvolgster. ‘Hij had eerder meegemaakt dat een van zijn gebouwen kort na oplevering zo werd veranderd dat de oorspronkelijke visie onherkenbaar was geworden’, zegt Kuipers. In twee A4’tjes beschreef ze waarom er geen deuren in de lokalen zaten, wat de functie was van de vide op de eerste verdieping, waarom alle ruimten onderling met elkaar waren verbonden, en hoe dat de samenwerking bevordert.

En toch zit er nu een scheidingswand op de eerste verdieping. Architect Olthof heeft hem er zelf ingezet. ‘Hij wou het eerst niet. Maar hij heeft het toch gedaan, al vond hij het verschrikkelijk. Hij dacht dat hij zelf de aangewezen persoon was om de beste oplossing te bedenken zonder het oorspronkelijke uitgangspunt al te veel geweld aan te doen.’ Haar opvolgster is alweer weg, maar de scheidingswand zit er nog. ‘Het is blijkbaar heel moeilijk om een visie staande te houden. Als je ermee opgroeit, gaat het goed, als je hem erft, wordt het lastig.’ Ze zwijgt even. ‘Ik ben niet zo van de bezitterigheid, en er moet altijd ruimte zijn voor nieuwe ideeën. Toch vereenzelvig je je ook met het gebouw, het plan, het proces.’ Dan vermant ze zich weer. ‘Maar er staat wel een prachtig gebouw! De buurt is blij dat de kerk is blijven staan, en de kinderen zijn er tevreden. Met het prijzengeld van 50.000 euro hebben we vides aangebracht voor de kleuters. De vides waren wegbezuinigd, maar zijn er nu toch gekomen. En die zitten er nog steeds!’