Tweede Xenia huis in Tilburg
Xenia biedt een thuis voor ongeneeslijk zieke jongeren. Floris Alkemade ontwerpt het tweede huis in Tilburg: 'Hoe kan ik zo'n vraag nu weigeren?'
'Zijn vrienden komen veel vaker langs nu hij midden in de stad woont', vertelt een moeder van een van de bewoners van Xenia Wonen. En om de hoek is zijn favoriete kroeg. Zijn woning bevindt zich naast het Xeniahuis midden in het historisch centrum van Leiden, maar je moet goed zoeken om het te vinden.
Door een kleine poort in de straatwand leidt een smalle steeg naar een groene oase. In de dichte historische structuur maakt het bruisende stedelijke leven even pas op de plaats, met een honderden jaren oude boom in de weelderige tuin als anker. Xenia biedt onderdak aan ongeneeslijk zieke jongeren en jongvolwassenen tussen de 16 en 35 jaar. Het Xeniahuis is de eerste jongerenhospice van Nederland, maar ook een tijdelijke logeerplek, bijvoorbeeld voor jonge mensen met een spierziekte die thuis wonen.
Toen ik met de redactie aan de slag ging met het thema 'zorgzame architectuur', dacht ik meteen weer aan het ontwerp van architecten Erik Tussenbroek, Piet van Veen en de onlangs overleden Frank Mulder.Initiatiefnemer van het huis Jacqueline Bouts zag als oncologieverpleegkundige in het LUMC het gapende gat tussen wat haar patiënten nodig hadden en wat ze hun kon bieden. Zo moesten ze langdurig op een verpleegafdeling of zelfs de ic verblijven omdat de thuissituatie niet de zorg kon bieden die nodig was.
"'Het is pionieren, instanties weten niet goed hoe hiermee om te gaan, maar uiteindelijk komt het goed hoor, ze zetten die jongeren echt niet op straat'”
Met hulp van tientallen vrijwilligers, ambassadeurs en donateurs werd haar droom werkelijkheid: een huis met een hart, een plek waar de kwetsbaarste jongeren zich thuis voelen en in al hun onzekerheid warmte en geborgenheid vinden. Hoe passend ook, het project is al tien jaar oud en ik had het al besproken voor de Architect in 2016. Oud nieuws brengen we niet.
Toch besloot ik er weer eens een kijkje te nemen. Ik had geluk. Niet alleen scheen de zon en stond de tuin volop in bloei, ook stond naast het witte Xeniahuis een nieuw gebouwtje van rode baksteen te pronken, ontworpen door het jonge architectenbureau KoersPlomp architecten. Bouts vertelde mij dat het onderdeel is van Xenia Wonen en dat daar nu vier jonge mensen met een spierziekte wonen.
Normaal zou het niet rendabel zijn om zo'n klein gebouw te maken waar specialistische zorg wordt geleverd, maar doordat de zorg vanuit het Xeniahuis gemakkelijk geleverd kan worden, ziet Bouts mogelijkheden. 'Het is pionieren, instanties weten niet goed hoe hiermee om te gaan, maar uiteindelijk komt het goed hoor, ze zetten die jongeren echt niet op straat.'
Bouts ziet als directeur van Xenia - ongeacht de enorme hobbels die ze moet nemen - überhaupt veel mogelijkheden. Ook voor Xeniahuizen in andere steden. Na het winnen van de Gouden Piramide in 2016 met Floris Alkemade - toen nog rijksbouwmeester - als juryvoorzitter had ze er een geweldige ambassadeur bij. Met een aanbevelingsbrief hier en een grote betrokkenheid daar, krijgt haar idee een vervolg in Zwolle en in Tilburg.
'De belangrijkste eis is dat de huizen in het centrum van de stad komen. Zo maak je het heel laagdrempelig voor onze gasten om nog even de stad in te gaan, maar ook om bezoekers te ontvangen, en blijven ze onderdeel van de maatschappij.' Het huis in Tilburg begint concrete vormen aan te nemen. Zo concreet dat er een architect nodig is. Ze overwon haar schroom en vroeg Alkemade. 'Hoe kan ik zo'n vraag nou weigeren?', had hij geantwoord.
bron: De Architect, 19 juni 2023